Η πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ήταν κάτι φυσιολογικό, γιατί υπάρχει η φυσική μεταβολή λόγω του χρόνου. Κάθε αυτοκρατορία έχει την αρχή της και το τέλος της. Σε μια μακρά περίοδο χρόνου, θα βρεθούν οι συγκυρίες εκείνες που θα οδηγήσουν στην πτώση της.
Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία όμως, κράτησε περισσότερο από όλες τις άλλες αυτοκρατορίες της ιστορίας. Όχι μόνο δεν είναι παράξενο που κάποτε έπεσε, αλλά το παράξενο είναι το ότι κράτησε τόσο πολύ, πάνω από 1500 χρόνια! Η αποδοχή του Χριστού από την πλειονότητα των υπηκόων της, έγινε παράγων ευλογίας και συνοχής γι’ αυτήν. Έδωσε παράταση χρόνου στην ήδη φθίνουσα αυτοκρατορία για άλλα 1000 χρόνια, και την διατήρησε τόσο πολύ, ως τον καιρό που η ανθρώπινη κακία διατάραξε τις ισορροπίες, και δημιούργησε τα αίτια εκείνα που επέφεραν την πτώση της.
Ας δούμε όμως, τα αίτια της πτώσης της Κωνσταντινούπολης με χρονολογική κατάταξη:
- Η φθορά που δημιούργησε στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία το σχίσμα των Εκκλησιών, διασπώντας τη συνοχή της, και ενισχύοντας ανεξάρτητες και πολιτισμικά ξένες δυνάμεις, όπως οι Φράγκοι, που για αιώνες υπέσκαπταν την ισχύ του Δυτικού (και κατά συνέπειαν και του Ανατολικού) Ρωμαϊκού κράτους. Ήταν μια φθορά αργή και σταθερή, που έφθασε στην κορύφωσή της με τα γεγονότα της πτώσης.
- Η καταστροφή της πόλης από την 4η Σταυροφορία το 1204, που περιγράψαμε, απογύμνωσε την πρωτεύουσα του κράτους από τον πλούτο και την οικονομική ισχύ της, και ρήμαξε τους κατοίκους της. Στην πραγματικότητα, η πτώση της έγινε τότε. Οι δυόμισι αιώνες που πέρασαν, απλώς τη συντήρησαν από τον αφανισμό. Η καταστροφή της από τους Σταυροφόρους, τη στέρησε από τη δυνατότητα να αντιδράσει και να σταθεί απέναντι στον επόμενο κίνδυνο που εμφανίστηκε, στους Οθωμανούς.
- Η διαρκής επέκταση των Οθωμανών, από τον 13ο αιώνα, που βρήκαν την πόλη λεηλατημένη και ανίσχυρη, συνέχισε να αφαιρεί εδάφη και δύναμη στην αυτοκρατορία. Διαρκώς ως την τελική της πτώση τον 15οαιώνα, κατέτρωγαν και λιγόστευαν τα εδάφη της, στερώντας την όλο και περισσότερο από τη δυνατότητα να αντιδράσει. Το ίδιο φυσικά έκαναν και οι Δυτικοί από την άλλη μεριά. Οι Οθωμανοί με τη διαρκή φθορά που της δημιουργούσαν, έκαναν το τέλος της μη αναστρέψιμο.
- Ο διαμελισμός της απομένουσας αυτοκρατορίας σε μικρά δεσποτάτα, μείωναν την εναπομείνασα ισχύ της αυτοκρατορίας.
- Ο 14ος αιώνας! Αυτό συνήθως λησμονιέται. Ο προηγούμενος αιώνας από αυτόν της Άλωσης, ΗΤΑΝ Ο ΧΕΙΡΟΤΕΡΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ από κάθε άποψη. Κατά τον 14ο αιώνα, ο παγκόσμιος πληθυσμός μειώθηκε κατά 30%, κυρίως από τη Βουβωνική Πανώλη. Η ασθένεια αυτή, αφού σάρωσε την Ασία, χτύπησε την Ευρώπη προς το τέλος του 1347. Η σακατεμένη αυτοκρατορία από τους Φράγκους και από τους Οθωμανούς, δεν είχε δυνάμεις να αντέξει όσο άλλες περιοχές. Αμέσως μετά από τη Βουβωνική Πανώλη (τον Μαύρο Θάνατο) όπως τον ονόμαζαν, ήρθε ο μεγάλος σεισμός του 14ουαιώνα, που γκρέμισε την πόλη σε ερείπια. Γιατί ο 14ος αιώνας, ήταν επίσης ο αιώνας με τους χειρότερους σεισμούς της ιστορίας! Και η Κωνσταντινούπολη δεν έμεινε έξω από τη συμφορά. Αλλά δεν είχε πλέον και δυνάμεις να αντιμετωπίσει αυτές τις καταστροφές.
Έτσι, ο 15ος αιώνας, ο αιώνας της Άλωσης, βρήκε την Κωνσταντινούπολη φτωχή, χτυπημένη και ελάχιστη. Αν κάποιος δει έναν χάρτη της εποχής της Άλωσης, θα αντιληφθεί ότι η πραγματική έκταση της παλιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τώρα πια περιοριζόταν μόνο σε μια πόλη! Μόνο στην ίδια την Κωνσταντινούπολη!
Τα εδάφη της ήταν ανύπαρκτα. Οι Οθωμανοί την χτυπούσαν συνεχώς. Οι επιδρομές των Νορμανδών είχαν σταματήσει κάθε δραστηριότητα στον Ελληνικό χώρο, και είχαν σπάσει το Ρωμαϊκό μονοπώλιο μεταξιού. Οι πρώτες τρεις σταυροφορίες είχαν μετατοπίσει το ανατολικό εμπόριο από την Κωνσταντινούπολη στην Ιταλία, συνδέοντας την Δυτικοευρωπαϊκή αγορά κατ’ ευθείαν με τη Συρία, και στερώντας έτσι κάθε οικονομικό πόρο. Και μετά την 4ηΣταυροφορία που την τσάκισε, τους Οθωμανούς, την Πανώλη και τους Σεισμούς, τι έμενε πλέον; Μόνο η Άλωση!
Οι εσωτερικές συγκυρίες της πτώσης
Και πάλι όμως, παρά τους μόνο 4.937 μάχιμους, συν 2000 ξένους και τους 700 Γενοβέζους που ήλθαν εθελοντικά να πολεμήσουν υπό τον Γενοβέζο ήρωα Ιωάννη Ιουστινιάνη, και παρά τα μόνο 9 πλοία που υπήρχαν εκείνες τις ημέρες στο λιμάνι, η πόλη θα μπορούσε και πάλι να δώσει μια μικρή παράταση στην πτώση της. Παρά τους 250.000 τουλάχιστον άνδρες του Μωάμεθ Β΄, και των 420 πλοίων του.
Οι δύο πρώτες επιθέσεις ήταν ανεπιτυχείς. Στην πρώτη επίθεση των Οθωμανών, όπου έστειλε ο Μωάμεθ όλους τους τυχοδιώκτες του στρατού του, και τους πλιατσικολόγους, η τάφρος γέμισε με νεκρούς επιτιθεμένους, ενώ οι απώλειες των Ρωμηών ήταν μηδαμινές. Το ίδιο και στην δεύτερη επίθεση, από τους Μογγολικής καταγωγής Τσαούσηδες, οι Ρωμηοί, αν και με μεγαλύτερες απώλειες, απέκρουσαν και αυτό το κύμα, και πήραν θάρρος. Η τάφρος είχε πια κλείσει από τα πτώματα των επιτιθεμένων. Το τρίτο κύμα, θα πατούσε πάνω στα πτώματά τους για να περάσει την τάφρο.
Το 3ο κύμα, οι φοβεροί Γενίτσαροι, παιδιά Ρωμηών που αρπάχθηκαν από τα σπίτια τους και υπέστησαν την πλύση εγκεφάλου υπέρ του «Προφήτη» των Οθωμανών, επιτέθηκαν. Και πάνω που φαινόταν ότι θα αποκρουσθούν και αυτοί, και πως ο Μωάμεθ θα φύγει νικημένος από την τραυματισμένη πρωτεύουσα, συνέβη ένα καθοριστικό γεγονός, που άλλαξε την πορεία της μάχης. Ο τραυματισμός του Γενοβέζου Ιωάννη Ιουστινιάνη.
Έπεσε χτυπημένος από μια σφαίρα. Και τότε συνέβη μία από τις μεγαλύτερες παρεξηγήσεις της ιστορίας. Ο Ιουστινιάνης ήταν ένας πολεμιστής που είχε τον πόλεμο ως επάγγελμα. Η φήμη του ήταν παγκόσμια, και όταν οι 700 σιδηρόφρακτοι στρατιώτες του εμφανίστηκαν για βοήθεια της πόλεως, όλοι ήταν σίγουροι ότι ούτε αυτή τη φορά δεν θα νικηθεί. Ο Παλαιολόγος μάλιστα τον έκανε αρχιστράτηγο, και πράγματι, χωρίς τη βοήθειά του, η πόλη θα είχε πέσει αμέσως.
Όμως το βόλι τον χτύπησε σε πολύ παράξενο σημείο. Η σφαίρα διαπέρασε το μπράτσο του, και καρφώθηκε στον θώρακά του από τα πλευρά. Τα αίματα όμως δεν φαίνονταν μέσα από τον θώρακα. Όλοι είδαν μόνο το χτυπημένο χέρι του. Όμως ο Ιουστινιάνης, ήξερε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει τη μάχη, και έδωσε εντολή να τον μεταφέρουν στο πλοίο του. Όλοι όμως νόμισαν ότι ο Ιουστινιάνης λιγοψύχησε από ένα μικρό τραύμα στο χέρι, και χαρακτήρισαν την πράξη του φυγή. Όμως πράγματι ο Ιουστινιάνης είχε χτυπηθεί στο στήθος, και από αυτό το τραύμα πέθανε αργότερα στη Χίο. Με την αποχώρηση λοιπόν των Γενοβέζων, και με το ηθικό των Ρωμηών πεσμένο, η επίθεση των Γενιτσάρων πέτυχε.
Η Κερκόπορτα ήταν μία μικρή, ελάσσωνος σημασίας πόρτα των τειχών, την οποία είχαν αφήσει ανοιχτή οι Έλληνες, προκειμένου να μπαινοβγαίνουν στην Πόλη για διάφορους λόγους έκτατης ανάγκης, καθώς να εισέρχονται και να εξέρχονται αγγελιαφόροι και κατάσκοποι. Οι λίγοι γενίτσαροι που την διάβηκαν σκοτώθηκαν αμέσως από τους Βενετούς, οι οποίοι πολεμούσαν εκεί. Κάποιοι λίγοι που γλίτωσαν, τράβηξαν στο εσωτερικό της Βασιλεύουσας κυνηγώντας αμάχους και αδιαφορώντας για τους τελευταίους υπερασπιστές. Η άμυνα έσπασε στην πύλη του Αγίου Ρωμανού, προς την κοιλάδα του Λύκου. Ήταν το πιο καταπονημένο μέρος των τειχών και η κύρια μάζα των Τούρκων πέρασε από εκεί πλευροκοπώντας τον Αυτοκράτορα και τους τελευταίους μαχητές. Η Κερκόπορτα έχει συνδεθεί με την άλωση της Πόλης στους λαϊκούς θρύλους περισσότερο, αλλά τείνει να αποτελέσει κοινό τόπο.
Αυτά ήταν λοιπόν τα γεγονότα, οι αιτίες και οι περιστάσεις της Άλωσης. Όλα τα άλλα που μας λένε διάφοροι ανιστόρητοι συκοφάντες, είναι επιπλέον αποδείξεις του χαμηλού τους ήθους και της πλάνης τους.